Meslek, insanlara yararlı mal ya da hizmet üretmek ve karşılığında para kazanmak için yapılan, belli bir eğitimle kazanılan, sistemli bilgi ve becerilere dayalı, kuralları toplumca belirlenmiş, etkinlikler bütünüdür.
Meslek seçimi; kişinin yapabileceğine inandığı, kendisine maddi ve manevi kazanç sağlayacağını düşündüğü mesleğe yönelmesidir.
Doğru meslek seçimi için kişinin öncelikle kendini tanıması, meslekler hakkında bilgi edinmesi ve kendi özellikleriyle mesleklerin gerektirdiği özellikler arasındaki ilişkiyi kavraması önemli ve gereklidir.
Doğru bir meslek seçimi için kendimi hangi yönlerden tanımam gerekir?
• Yetenek : Hangi alanlarda yetenekliyim?
• İlgi : İlgi alanlarım neler?
• Değer : Nelere değer veriyorum?
• Kişilik Özellikleri : Kişilik özelliklerim neler?
MESLEK – YETENEK İLİŞKİSİ
Yetenek nedir?
Yetenek, doğuştan getirdiğimiz ve çevreyle etkileşimle geliştirebildiğimiz, bir davranışı öğrenebilmek için gerekli olan yetidir.
Yeteneklerinizi Nasıl Fark edersiniz?
- Yeteneklerimiz çoğunlukla en yakınlarımız tarafından dile getirilir.
- "Müthiş bir çizim yeteneği var (geleceğin ressamı), matematikte her problemi çözüyor, müthiş bir kavrama gücü var (geleceğin mühendisi), fen bilimlerine karşı çok ilgili ve insanlarla çok güçlü iletişim kuruyor (geleceğin doktoru) vb."
- Derslerde gösterdiğiniz akademik başarı ve öğretmenlerinizin sınıf içi gözlemleri yetenek alanlarınız hakkında bilgi verir.
- Örneğin fen bilimleri dersinde gösterdiğiniz akademik başarı biyoloji, fizik, kimya, eczacılık, diş hekimliği vb. meslek alanlarının istediği yetenek alanlarıyla bağlantılıdır.
- Güzel sanatlar (resim-müzik) ve spor alnındaki meslekleri seçmek için bu alanlarla ilgili özel yeteneklere sahip olmanız gerekir.
- Yeteneklerinizi fark etmek ve geliştirmek için resim, müzik ve beden eğitimi öğretmenlerinizden destek alabilirsiniz.
- Mesleklerin gerektirdiği yetenek alanlarını çevrenizdeki meslek sahibi kişilerle konuşabilir ve onlardan mesleğin istediği yetenek alanları hakkında bilgi alabilirsiniz.
- Hobileriniz yeteneklerinizi geliştirmeniz için eşsiz fırsatlar sunar ve bazen hobileriniz mesleğiniz olur. Çevrenizde Gençlik ve Spor Bakanlığı'na bağlı spor kulüpleri, belediyelerin çatısı altında hizmet veren tiyatro, sinema, öykü atölyeleri vb. kurslar ileride seçeceğiniz meslekler için yetenekleri geliştirmenize yardımcı olurlar.
- Yetenek alanlarını belirlemek için yapılandırılmış ölçekler sizin mesleki yeteneklerinizi değerlendirmenizi sağlar.
- Yetenek alanlarınız konusunda sizlere farkındalık kazandırmak adına psikolojik danışman tarafından sizlere «Akademik Benlik Kavramı Ölçeği» uygulanacaktır.
Akademik benlik kavramı ölçeğinde hangi yetenek ve ilgi alanlarım konusunda farkındalık kazanacağım?
Yetenek Alanları
- Sözel Yetenek: Sözcüklerle akıl yürütebilme, okuduğunu anlayabilme ve düşünceleri sözcüklerle açık bir biçimde ifade edebilme. Sözel yetenek sosyal bilimlerde (Tarih, Coğrafya, Felsefe, Edebiyat, Sosyoloji, Psikoloji, Hukuk, Dil Bilimi, Halkla İlişkiler, Basın-yayın gibi) alanlarda gerekmektedir.
- Sayısal Yetenek: Sayılarla akıl yürütebilme, problemleri çözebilme. Bütün temel bilimlerde (Fizik, Kimya, Biyoloji, Matematik, Astronomi gibi) aynı zamanda Tıp, Veterinerlik gibi sağlık bilimleri ve mühendislik alanında başarı için gerekli bir yetenektir.
- Şekil- Uzay Yeteneği: Şekiller arasındaki benzerlikleri ve farkları görebilme, cisimleri ve şekillerin döndürüldükleri zaman alacakları durumları göz önünde canlandırabilme. bu yetenek İnşaat, Makine, Harita Mühendisliği, Mimarlık, Diş Hekimliği, Ressamlık, Heykeltıraşlık gibi alanlarda başarı için gereklidir.
- Göz – El Koordinasyonu: Kesme, delme gibi, el ve gözün işbirliği ile yapılabilecek işleri yapabilme.
MESLEK – İLGİ İLİŞKİSİ
İlgi nedir?
- İlgi, bir işi yapmaya gönüllü olma, yaparken zevk alma ve başka alternatifler arasından en çok o işi yapmayı tercih etme durumudur.
- Yetenek alanları gibi ilgi alanları da özellikle mesleki doyum ve haz alma ile yakından ilişkilidir.
- İlgi, ilgilenilen alanda karşılaşılacak zorluklarla daha kolay başa çıkabilmemizi sağlar.
- İlgi duyduğunuz alanda ortalama bir yeteneğe sahip değilseniz yaptığınız işte uzun süre ilginizi sürdürmeniz de mümkün değildir. İlgi duyduğunuz alanda yeteneğinizin olması o meslekte başarınızı yükseltir.
- İlgi alanlarınız gideceğiniz lise, fakülte ve bölüm seçimlerinde size yol gösterici olur.
- İlgi alanlarını belirlemek için yapılandırılmış ölçekler sizin mesleki ilgilerinizi değerlendirmenizi sağlar. İlgi alanlarınız konusunda sizlere farkındalık kazandırmak adına psikolojik danışman tarafından sizlere «Akademik Benlik Kavramı Ölçeği» uygulanacaktır.
Akademik benlik kavramı ölçeğinde hangi yetenek ve ilgi alanlarım konusunda farkındalık kazanacağım?
İlgi Alanları
- Fen Bilimleri İlgisi
- Sosyal Bilimler İlgisi
- Ziraat İlgisi
- Mekanik İlgi
- İkna İlgisi
- Ticaret İlgisi
- Edebiyat İlgisi
- Yabancı Dil İlgisi
- Güzel Sanatlar İlgisi
- Müzik İlgisi
- Sosyal Yardım İlgisi
- İş Ayrıntıları
MESLEK-DEĞER İLİŞKİSİ
Değer nedir?
- Mesleki değer, bireyin kişisel değerlerine ve beklentilerine uygun mesleğe yönelmesini ifade eder.
- Saygınlık kazandıran bir meslek
- Yüksek geliri olan bir meslek
- Liderlik yapabileceğim bir meslek
- Düzenli yaşam sağlayan bir meslek
- Sosyal ilişkiler ve işbirliği içerisinde olabileceğim bir meslek
- Yaratıcılığımı kullanabileceğim bir meslek
- Yeteneklerimi kullanabileceğim bir meslek
- Değişiklik sağlayan bir meslek
- Kendimi kanıtlamama olanak sağlayan yarış içinde olabileceğim bir meslek
- Değerler, bireyin gelecekteki yaşam tarzının belirlenmesinde dönüm noktasıdır. Bu nedenle kendi kişisel değerlerini tanıma ve bunlara uygun mesleklere yönelme kişinin hem yaşam kalitesini hem de mesleki doyumunu artıracaktır.
MESLEK – KİŞİLİK İLİŞKİSİ
Kişilik nedir?
- Kişilik, kişiyi başkalarından farklı kılan özelliklerinin tümüdür.
- Meslek ile kişilik arasında önemli bir bağ bulunmaktadır. Kendi kişiliğine uygun mesleği seçen bireyler yaptıkları işten daha fazla haz alırlar ve başarılı olurlar.
- Her mesleğin kendine has gerektirdiği bazı kişilik özellikleri vardır. Örneğin, cerrah olmak isteyen birinin kandan korkmaması, çirkin manzaralar karşısında tiksinti duymaması yani soğukkanlı ve gerçekçi olması gerekir.
- Avukat ya da politikacı olmak isteyen birinin ikna gücü yüksek, sosyal, girişimci olması gerekir.
- Hemşire olmak isteyen birinin yardımsever ve sosyal olması gerekir.
- Tüm bu özellikler mesleki doyum ve başarıda kişiliğin önemini ortaya koymaktadır.
- Mesleki kişilik özellikleriniz hakkında farkındalık kazanabilmeniz için psikolojik danışman tarafından sizlere «Holland Mesleki Kişilik Ölçeği» uygulanacaktır.
Holland mesleki kişilik ölçeğinde hangi mesleki kişilik özelliklerim hakkında farkındalık kazanacağım?
- Gerçekçi Kişilik
- Araştırmacı Kişilik
- Sosyal Kişilik
- Geleneksel Kişilik
- Girişimci Kişilik
- Artistik Kişilik
MESLEKLERİ HANGİ KRİTERLER AÇISINDAN TANIMAM GEREKİR?
Meslek Tanıma Kriterleri
- Mesleğin gerektirdiği yetenek, ilgi, değer ve kişilik özellikleri
- Mesleğin gerektirdiği eğitim (mesleki ve teknik eğitim, üniversite eğitimi, dil eğitimi vb.)
- Mesleğin çalışma koşulları (çalışma yeri, saati, gece-gündüz çalışma, nöbet tutma, evden uzun süreli ayrılma gerekliliği vb.)
- Meslekte iş bulma ve kariyer olanakları
- Mesleğin olumlu ve olumsuz yönleri
- Kazanç durumu vb.
Örnek: Avukat
- Mesleğin gerektirdiği yetenek, ilgi, değer ve kişilik özellikleri:
- Yetenek: Sözel yetenek
- İlgi: Sosyal bilimler ilgisi, ikna ilgisi, ticaret ilgisi, sosyal yardım ilgisi
- Mesleki Değer: Saygınlık kazandıran, geliri iyi olan, düzenli yaşam sağlayan, sosyal ilişkiler içerisinde olunan, kişinin kendini kanıtlamasına olanak sağlayan bir meslek
- Kişilik: Sosyal kişilik, girişimci kişilik
- Mesleğin gerektirdiği eğitim:
- Mesleki eğitim, üniversitelerin Hukuk fakültelerinde verilmektedir. Eğitim süresi 4 yıldır. Ön eğitim tamamlandıktan sonra 1 yıllık staj dönemi bulunmaktadır. Staj sonunda, Baro Yönetim Kurulunca sözlü sınav yapılır, başarılı olanlara "Avukatlık" belgesi verilir
- Mesleğin çalışma koşulları
- Avukatlar, büro ve adliye gibi kapalı ortamlarda, gerektiğinde keşif çalışmaları için açık alanlarda çalışırlar. Çalışmaları sırasında, müvekkilleriyle, hakim ve savcılarla, adli personelle, emniyet görevlileriyle iletişim halindedir. Avukatlık yoğun sorumluluk gerektiren, hareketli bir meslektir.
- Meslekte iş bulma ve kariyer olanakları
- Kamu kurumlarında, özel şirketlerde çalışabileceği gibi kişi kendi işyerini açıp bağımsız olarak da çalışabilir. Hukuk fakültesini bitirenler stajlarını tamamladıktan sonra serbest avukat olarak çalışmaya başlayabilirler. Bu meslekte iş alanı oldukça geniştir. Kişi, kamu kurumlarında, özel şirketlerde çalışabileceği gibi kendi işyerini açıp bağımsız da çalışabilir. Ayrıca hakim, savcı, noter, müfettiş, dış işleri meslek memurluğu da (elçilik) yapma olanakları vardır. Avukatlar, meslek yaşamlarını avukat olarak sürdürebildikleri gibi, hukuk fakültelerinde yüksek lisans ve doktora tezlerini vererek hukuk alanında bir branşta sırası ile doktor, doçent ve profesör unvanlarını alarak öğretim üyesi olarak çalışabilirler.
- Kazanç durumu
- 2020 avukat maaşları kamu ve özel sektörde çalışan avukatlara göre değişkenlik göstermektedir. Buna göre 2020 yılında kamuda çalışan avukatlar için aylık maaş en düşük 5224 TL olmuştur. Bunun yanı sıra kamu avukatları hizmet yıllarına göre farklı tutarlarda aylıklar almaktadır.
- Özel sektör avukat maaşları ise çalışılan hukuk bürosuna göre belirlenmektedir. Ancak bir hukuk bürosunda yeni işe başlayan, deneyimsiz bir avukat asgari ücretin biraz üstünde bir meblağ ile işine başlamaktadır.
Avukatlık mesleğini araştırırken baktığımız gibi bir mesleği araştırırken o mesleğin gerektirdiği yetenek, ilgi, değer ve kişilik özelliklerinin neler olduğuna, o mesleğin gerektirdiği eğitime, çalışma koşullarına, o meslekte iş bulma ve kariyer olanaklarına, kazanç durumuna bakmak gerekir.
