Cinsel İstismar Nedir?

Psikososyal gelişimini tamamlamamış çocuğun bir yetişkin tarafından cinsel uyaran olarak  kullanılması ve çocuğun tam olarak anlayamadığı,  onay vermesinin mümkün olamayacağı, gelişimsel  olarak hazır olmadığı ya da toplumun yasalarına,  sosyal normlarına aykırı olacak şekilde bir cinsel  etkinliğe dahil edilmesidir.

Çocuğa cinsel içerikli şeyler söylemek ve çocukla aynı içerikte konuşmalar yapmak

Teşhircilik,  röntgencilik

Çocuğun cinsel ilişki sahnesine doğrudan şahit olması

Çocuğa cinsel organ göstermek,  çocuğun cinsel organlarını göstermesini istemek,  banyodayken çocuğu seyretmek,

Çocuğa cinsel içerikli materyal göstermek  (pornografik film seyrettirmek,  fotoğraflar göstermek)

Çocuğu pornografik malzemeler için kullanmak cinsel istismardır.

 

Ensest

Kanunen evlenmelerine izin verilmeyen iki kişi  arasındaki cinsel ilişki ensest olarak tanımlanır.

Kan bağı olan baba, anne, ağabey, abla, amca, dayı, teyze, hala ve dede gibi  akrabalara ek olarak, çocuk üzerinde anne-baba gibi otoritesi ve saygınlığı olan  geniş bir akraba ve hısım grubu ensest tanımında taciz edenler arasında sayılır. Örneğin enişte, üvey anne-baba, üvey kardeşler bu gruptadır.

 

Çocuklar yaşadıklarını neden söylemezler?

Kendilerine inanılmayacağından korkarlar.

Başlarının belaya gireceğinden korkarlar.

İstismarcının tehditlerinden korkarlar.

İstismarcıyı korumak isteyebilir, sevebilir ama yaptıklarını sevmezler.

Cinsel davranışların yanlış olduğunu bilmeyebilirler.

Arkadaşları tarafından dışlanabileceklerinden korkarlar.

Homoseksüel olarak adlandırılabileceklerinden korkarlar.

Büyüklerle (otorite figürleriyle) cinsel konuları konuşmaktan utanırlar, korkarlar.

İyi çocukların cinsellikle ilgili sözcükleri kullanmasının doğru olmadığı söylenmiştir.

Utanç duygusu yaşayabilirler

Cinsellik ve/veya cinsel taciz/istismar hakkındaki bilgisizlikleri sebebiyle yapılanı kavrayamayabilirler, nasıl adlandırıp anlatacaklarını bilemezler.

Cinsel şiddet içeren davranışların yanlış olduğunu bilmeyebilirler.

Şiddet, cinsel şiddet, cinsellik hakkında yeterli bilgiye sahip olsalar dahi yaşadıklarını cinsel istismar olarak adlandırmaktan korkabilir, özellikle istismarcıları bir yakınları ise yaşadıklarından emin olmakta zorlanabilirler.

Eğer istismar sırasında cinsel olarak uyarıldılar, zevk aldılar ise istismarcının yaptıklarının kendi rızaları ile gerçekleştiğine inanabilirler.

Bir dönem bahsetmiş ve kendilerini suçlayan, dışlayan, yaşadıklarına istismarcı açısından bakıp çocukla empati kurmayı reddeden, küçümseyici, aşağılayıcı, acıyan vb. tepkilerle karşılaşmış olabilirler, yanlış tepkiler anlatma korkularını katlayabilir.

Cinsel istismarı anlattıkları kişiler tarafından, tekrar istismara uğramaktan korkabilirler.

Homofobik bir çevrede yetişti iseler, homoseksüel olarak adlandırılmaktan korkabilirler.

    

Çocuklar sonunda nasıl söylerler?

İstismarın derecesi, sıklığı artar ve çocuğu korkutursa

Cinsel istismardan korunmayla ilgili bilgi alırsa ve kendisine yapılanın doğru olmadığını fark ederse ve söylenmesi gerektiğini öğrenirse

Çocuklar sırlarını en yakın arkadaşları ile paylaşmak isteyebilirler.

Kardeşleri kendisinin ilk istismar edildiği yaşa gelmişse onları korumak maksadıyla

Ergenliğe gelmişse hamilelikten korkar ya da istismarcının baskısından kurtulmak için

Çocuk güvenebileceği ve kendisi ile yakından ilgilenen bir yetişkinle karşılaştığı zaman

Fiziksel bir yakınması (üriner enfeksiyon vb.) sonrası doktora gittiğinde

 

Cinsel istismara maruz kalan çocuklarda görülebilen belirtiler nelerdir?

Suçu işleyen sus bu sır der, suçu duyan sus bu rezalet der ve bu çocuk yıllarca istismara tacize maruz kalır. Çocukların benlik kavramları olumsuz etkilenir, çocuk kötü olduğuna ve bunu hak ettiğine inanır.

Tekrarlayıcı, rahatsız edici düşünceler,  olayla ilgili kabuslar, uykuya dalma güçlüğü (karanlık olayı çağrıştırabilir ya da kabus göreceğini düşündüğü için uyumak istemez), öfke patlamaları, konsantrasyon güçlüğü, ilkokul sonrası ve ergenlerde flashback'ler (olay anını yaşıyormuş gibi)

Çocuğun vücudunda yanıklar, kesikler, çürükler, şişlikler, ısırık izi, kırık, çıkık, sigara yanığı vb. yaralanmaların mantıklı bir açıklamalarının olmaması

Bazen ağlarlar, bazen susarlar ve yalan söyleyip gerçekleri gizlerler.

Eve gitmek istemezler, okulda kalmak istemezler.

İstismara uğramış çocuklar alkol ve madde bağımlılığına daha yatkın olurlar.

Yaşına uygun olmayan cinsel davranışlar,

Cinsel davranışlarda artma,

Masturbasyon,

Yaşadıkları cinsel travmayı yeniden yaşama ve tekrarlama eğilimi: cinsel oyunlar  oynama, erişkinleri ayartıcı davranışlarda bulunma gibi.

Cinsel kimlik bozuklukları, cinsel işlev bozuklukları.

Cinsel istismara uğrayan çocukların  %50'sinde travma sonrası stres bozukluğu görülmekte, depresyon, düşük benlik saygısı, intihar davranışları, damgalanmışlık hissi, alkol ve madde kötüye kullanımı eşlik edebilmektedir. Hissetmeleri durumu çıldırmış gibi hissettikleri şeklinde açıklarlar.

 

Cinsel İstismarda Çocukla İlgili Risk Etmenleri

Yaşının küçük olması

Bazı ruhsal (zihinsel) ,fiziksel ve gelişimsel bozukluklarının olması

Süreğen tıbbi hastalığının olması

 

Cinsel İstismarda Aile İle İlgili Risk Etmenleri

Anne babanın çocukluk döneminde istismara maruz kalması,

Ailede alkol ya da madde bağımlısının olması,

Annenin olmaması veya göz yumması

Babanın olmaması veya göz yumması

Ebeveyn olmayışı (ölmesi)

Ebeveynlerin üvey olma durumu

Tek odalı evde kalınması

Aile içi çatışma,

Ana babalık görevini yerine getirmeme,

Ebeveyn çocuk ilişkisinde bozukluk

Ailenin gelen gideninin çok olması

Maddi sıkıntı

 

Cinsel İstismara dair ipuçları olabilecek söylemler:

"Erkek kardeşim dün gece uyumama izin vermedi"

"Komşumuz "X "abi çok komik iç çamaşırlar giyiniyor"

"Anne ben "X" kişisinin evine gelmek istemiyorum"

"Anne "X" kişisinin bize gelmesini istemiyorum"

"Beni amcamla yalnız bırakmandan hiç hoşlanmıyorum"

"Komşumuzun oğlu beni çok sıkıştırıyor"

"Çok kötü biçimde ellenilen bir kız tanıyorum"

"Tanıdığım bir kız var, annesine rahatsız edildiğini söyledi fakat annesi ona inanmadı".....

 

Çocukluk Dönemindeki Cinsel İstismarın Uzun Dönemdeki Etkileri

Olumsuz duygusal yaşamlar ve anılar

İlişkiye girme ve sağlıklı bir ilişki sürdürebilme güçlüğü

Rastgele ve kontrolsüz cinsel ilişki

Cinselliğini sevgi elde etmek, insanları manipüle etmek ve  kimi zaman yaşamını idame ettirmek için kullanma davranışı

 

Cinsel istismarcı kimdir?

Çocuğu cinsel olarak çekici bulan ve çocukla cinsel ilişkiyi erişkine tercih eden kişilerdir. (pedofil)

Aslında erişkinleri tercih eder, ancak onlarla ilişkiye giremediği için çocukları kullananlardır.

Özgüveni düşüktür.

Yetersiz kişiliklerdir.

Psikiyatrik sorunlu kişilerdir.

Sanılanın aksine, serseri görünümlü, pis biri değildir.

Çocukların güvenini kazanabilen, onlarla yakın ilişki kurabilen, düzgün görünümlü insanlardır.

Olguların %50 sinde aileden birisi , olguların % 70 inde ailenin tanıdığı birisidir,% 90'ı çocuğun tanıdığı biridir.

İstismarcının geçmişinde cinsel istismar öyküsü  olma ihtimali yüksektir.

İstismarcı kişi mağduru elinde tutmak için her yolu dener.

İstismarcının eylemini devam ettiren şey mağdurun bu durumu kimseyle paylaşmamasıdır.

İstismarcı kendisini çevresine iyi kalpli, babacan, yardım sever, düşünceli, kibar, vb. biri olarak gösterir. Bu özelliklerinden dolayı kimse onlardan şüphelenmez.

Birçok vakada istismarcı hiç tahmin bile edilemeyen kişilerdir.

İstismarcı genellikle kendisine karşı koyamayacak kişileri kurban olarak seçer. (çocuk ve gücünün yettiği kişiler)

 

Cinsel istismar konusunda yanlış bilinenler

Çocuklar cinsel istismarı hayal güçlerinin genişliği nedeniyle uydururlar.

Yaşanmış bir iki olay önemli değildir.

Çocuklar olan biteni çabuk unuturlar.

Olayı provoke eden çocuklar, şirin ve cazip kız çocukları, evden kaçan çocuklar, ihmal edilmiş çocuklar potansiyel kurbanlardır:

İstismarcılar genellikle yaşlı ve yabancı erkeklerle sokaktaki serserilerdir.

Parklar, genel tuvaletler, ıssız sokaklar, karanlık yerler, boş inşaat sahaları tehlikeli bölgelerdir.

Çocuklar kötü görünümlü, yabancı kişilerden uzak durmalı çünkü onlar istismarcı kişilerdir.

Cinsel istismar vakaları her yerde yaşanmaz, bazı kültürlerde, ülkelerde yaşanır.

Çocuk; yaşadıklarını, cinsel istismarı bile, yakın zamanda ya da büyüyünce unutur. Fazla kurcalanmamalı.

 

Cinsel istismar konusunda doğru bilgiler

Çocuklar bu konuda genellikle yalan söylemezler. İlk kural çocuğa inanmak olmalıdır.

Bir kez olan ya da tekrarlayan cinsel istismar çocuğun ruhsal ve fiziksel sağlığı açısından ciddi derecede zarar vericidir.

Kurbanlar her sosyo-ekonomik ve her sosyo-kültürel gruptan gelen kız ve erkek çocuklar olabilir.

Olguların %80-95'inde fail 20-40 yaşları arasındaki, kurban tarafından tanınan evli ve çocuklu erkeklerdir.

Olayın olduğu yer genellikle ev, okul, ev ile okul arasındaki yol gibi çocuğun içinde bulunduğu yakın çevresidir.

Cinsel istismara her kültürde, her ülkede ve her sosyo-ekonomik grupta rastlanmaktadır.

Kız çocuklarda ensest, erkek çocuklarda ise pedofil diğer istismar türlerinden daha sık rastlanmaktadır.

Çocuklar cinsel istismarı asla unutmazlar... "Hayattaki en kötü şey hafızayı değiştirememenizdir." sözleri, çocukluğunda cinsel istismara uğramış bir yetişkine aittir.

 

Bir istismar durumunda ilk olarak yapılması gerekenler

Çocuğu istismar ortamından en kısa sürede uzaklaştırın.

Çocuğa yardım edin.

Bildirimde bulunun.

 

Suçu Bildirim Yükümlülüğü

TCK Madde 278

(1) İşlenmekte olan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

(2) İşlenmiş olmakla birlikte, sebebiyet verdiği neticelerin sınırlandırılması hâlen mümkün bulunan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi, yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.

(3) Mağdurun on beş yaşını bitirmemiş bir çocuk, bedensel veya ruhsal bakımdan özürlü olan ya da hamileliği nedeniyle kendisini savunamayacak durumda bulunan kimse olması hâlinde, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza, yarı oranında artırılır.

(4) Tanıklıktan çekinebilecek olan kişiler bakımından cezaya hükmolunmaz.  Ancak, suçu önleme yükümlülüğünün varlığı dolayısıyla ceza sorumluluğuna ilişkin hükümler saklıdır.

 

İhmal ve istismar şüphesi bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmesi için yeterlidir.

 

Cinsel İstismara Uğrayanlara Nasıl Yardım Edebiliriz?

Çocuğun yanında rahat olmaya çalışın.

Abartılı tepkiler vermeyin. Paniklemeyin

Çocukla özel olarak konuşmak için bir mekân bulun: Çocuğa daha sakin bir ortamda görüşmeyi teklif edin. Konuşmanızın kesilmeyeceğinden emin olacağınız bir yer bulun.

Çocuğun yanında onu sakinleştirmek için oturun. İzin veriyorsa elinden tutun.

Çocuk anlatmaya başladığında duygularınızı ve sözel olmayan ifadelerinizi kontrol edin.

Ses tonunuzun ve yüz ifadenizde ayıplayıcı, şaşırıcı, üzüntülü, hayret verici, yargılayıcı gibi aşırıya kaçan durumlardan kaçınınız.

Çocuktan izin almadan ona dokunmayın. Dokunmanız belki ona istismar olayını hatırlatabilir.

Çocuk anlatımda bulunurken susabilir. Bu durumda tepki vermeyin sadece bekleyin. Çocuğun tekrar anlatmaya devam etme ihtimali çok yüksektir.

Çocuğu sadece dinleyin yönlendirici ya da merak edici sorular sormayın.

Çocuklar genellikle önce önemsiz şeyler anlatır. Esas konuya sizin ilginizi ve anlayışınızı gördükçe açılırlar. En önemli şeyi en son anlatır.

Tüm ilginizi çocuğa verin.

Çocuğun söyledikleri bitince başka bir şey söylemek isteyip istemediğini sorun.

Çocuğun size anlattığı bilgiyi diğer kişilerle paylaşmayacağınız ve onu koruyacağınız konusunda çocuğa güven verin.

Fakat destek almak için yetkili kişilerle iletişime geçeceğinizi söyleyin.

Çocuğun yaşadığı olayları anlatması için cesaretlendirin ve ona destek olun fakat vermek istemediği ayrıntılar için asla baskı yapmayın.

KISACASI: Yapacağınız en iyi şey onu dinlemeye hazır olduğunuzu göstermeniz, onu dinleyerek inandığınızı, bunun onun suçu olmadığını, olanlardan dolayı üzüldüğünüzü, yardıma hazır olduğunuzu belirtmektir.

 

Aşağıdakilere benzer sorulardan ve ifadelerden kesinlikle kaçının.

"Söylediğin çok kötü bir şey bunun olduğundan emin misin?"

"Sen yanlış anlamışsın o böyle bir şey yapmaz"

"Doğru mu söylüyorsun?"

"Şimdiye kadar neden anlatmadın?"

"Neden karşı koymadın?"

"Bu bir daha olursa bana haber ver".

Çünkü bu tip sorular çocuğun kendini suçlamasına ve anlatacağı şeyleri anlatmamasına sebep olur.

 

ÇOCUKLARIN GÜVENLİKLERİNİN SAĞLANMASI KONUSUNDA ÖNERİLER

1. Cinsellik konusunda çocuklarınızı bilgilendirin.

Çocuğun muhtemel tacizlere karşı korunabilmesi için sağlıklı bir cinsel bilgiye ve aile içerisinde şartsız sevgiye ihtiyacı vardır.

Cinsel konuları paylaşmaktan çocuklarınızın sorularını cevaplamaktan çekinmeyin.

Gelişim dönemlerine uygun bilgiler verin.

 

2. Güvenliklerini sağlamayı öğretin:

Çocuklarınıza, güvenliklerini korumak için gerekirse kendilerine zarar veren kişiden kaçmak, yüksek sesle bağırmak ve onu tekmelemek gibi bazı kural dışı davranışlarda bulunabileceklerini anlatın.

İnşaatlarda, boş, terk edilmiş evlerde, bodrumlarda, ailenin bilgisi olmadan oynamaması gerektiğini, ayrıca ailenden izinsiz arkadaş ve komşu evlerine gitmemesi gerektiğini öğretin.

Çevrede kötü insanlar olabileceği ve kandırmak için çeşitli hikayeler anlatabileceklerini ama buna inanmaması gerektiğini öğretin.  "Annen kaza geçirdi; ben doktorum, seni yanına götüreceğim" vb.

Sanal ortamlarda tanımadığınız insanlarla arkadaşlık yapmamalarını ifade edin.

Facebook vb. özel görüntülerinizi paylaşmamalarını tanımadığı kişilerle görüntülü görüşme yapmamalarını söyleyin.

Çok iyi tanımadığı kişilerle baş başa vakit geçirmemelerini söyleyin.

Sizin haberiniz olmadan kafelere, internet kafelere oyun salonlarına gitmemelerini nedenleri ile açıklayın.

Sizin bilginiz dâhilinde gittiklerinde de yediklerine ve içtiklerine dikkat etmeleri gerektiğini söyleyin.

Tanımadığı ve güvenmediği kişilerden ağrı kesici vs. ilaç alıp içmemeleri gerektiğini ifade edin.

Geceleri geç saatte sokakta yalnız başınıza kalmamaları gerektiğini anlatın.

 

3. Bedenlerini korumayı öğretin:

Çocuklarınıza bedenlerinin kendilerine ait olduğunu, özellikle iç çamaşırları ile kapatılan bölgelerin çok özel bölgeler olduğunu ve kimsenin bu bölgelere dokunma hakkının olmadığını anlatın.

 

4. Hayır demeyi öğretin:

Çocuklara herhangi birisi onları incitmeye kalkarsa "Hayır" demeleri gerektiğini söyleyin. Çünkü birçok çocuğa büyüklerin söylediklerine itaat etmeleri öğretilmiştir.

Hayır	"Hayır", "Hayır teşekkürler" "Hayır olmaz"
Mazeret Bildirme	"Hayır, sigara dumanından çok rahatsız oluyorum, beni öksürtüyor."
Atlatma	"Hayır, şimdi değil."
Konuyu Değiştirmek	"Hayır, ben bir bardak su alabilir miyim?"
Hayır Tekrarı	"Hayır içmiyorum. Hayır."
Yürüyüp Gitmek/ Ortamdan Sakınmak	"Hayır" de ve ortamı terk et.

5. Yardım istemeyi öğretin:

Birisi onlara kötü, rahatsız edici bir şey yaparsa arkadaşlarından ya da büyüklerden yardım istemeyi öğretin. Yardım istediklerinde onlara kızmayacağınızı söyleyin.

 

6. Onlara inandığınızı öğretin:

Çocuğunuza inanın eğer yardım istiyorsa bunu geri çevirmeyin. Çocuklar bu konularda çok ender yalan söylerler.

 

7. Kötü sır saklamamasını öğretin:

Çocuklarınıza bazı sırların hiçbir zaman saklanmaması gerektiğini söyleyin. Onlara söylemeleri gerektiğini ve istemeseler dahi bunların açıklanması gerektiğini anlatın.

«Hiç kimsenin senin, özel yerlerine dokunmaya hakkı yoktur. Hiç kimsenin seni, kendi özel yerlerine dokundurtmaya  da hakkı yoktur. Birisinin senden özel yerlerine dokunmanı istemesi ya da seninkilere dokunması saklayacağın bir sır değildir. Anlatmama sözü vermiş olsan bile, anlatırsan başına çok kötü şeyler geleceği söylenmiş olsa bile, böyle bir şey olursa anlatmalısın.

Mutlaka söylemelisin. Sır saklaman gerektiği doğrudur. Ama bu saklanmaması gereken kötü bir sırdır.»

 

8. Dokunulmayı reddetmeyi öğretin:

Çocuklarınıza kendilerinin ellenmesi ve öpülmesi durumunda eğer hoşlanmıyorlarsa bunu reddetmelerini söyleyin. Eğer birisi eller ve bunun sır olarak saklanması gerektiğini söylerse mutlaka size bildirmesi gerektiğini anlatın.

 

İyi Dokunma – Kötü Dokunma

Çocuğumuza, kimlerin kendisine dokunabileceğine, öpebileceğine ve sarılabileceğine kendisinin karar verme ve "hayır" deme hakkını vermeli, bu hakkının olduğunu bilmesini sağlamalıyız.

Herhangi birinin uygunsuz bir şekilde dokunması halinde yapabileceklerini öğretmeliyiz.

 

İyi Dokunma

Çocuğunuza, "Oğlum/kızım,

Sevdiğin kişilerin izin alarak sarılması,

Uyandığında annenin sana sarılması ve öpmesi,

Babanın iyi geceler dilemek için sarılması ve öpmesi

Anneanne ve dedenin ziyarete geldiklerinde herkesin birbirini kucaklaması ve öpmesi bunlar insana kendini iyi, güvende hissettiren iyi dokunuşlardır" diyerek iyi dokunmanın nasıl bir şey olduğunu anlatınız.

 

Kötü Dokunma

Çocuğunuza, "Oğlum/kızım,

Kendini rahatsız hissetmene neden olan dokunmalar genellikle kötü dokunmalardır.

Birisi sana istemediğin bir şekilde dokunduğunda bunu gizlemek zorunda değilsin.

Kendinin kötü olduğunu düşünme. Kötü olan sen değil, sana kötü bir şekilde dokunan kişidir.

Bedenin sana aittir. Sen istemiyorsan kimse sana dokunmamalıdır.

Kötü dokunmanın ne olduğunu bilmek ister misin?

Canını acıtan dokunma kötü dokunmadır.

Dokunulmasını istemediğin halde sana dokunulursa bu bir kötü dokunmadır.

Dokunan kişi kendini rahatsız hissetmene neden oluyorsa, bu kötü bir dokunmadır.

Dokunma seni korkutuyor ve sinirlendiriyorsa bu bir kötü dokunmadır.

Dokunan kişi bunu hiç kimseye söylememeni istiyorsa bu bir kötü dokunmadır.

Dokunan kişi bunu başkasına söylersen sana bir zarar vereceğini tehdidinde bulunuyorsa bu bir kötü dokunmadır.

Böyle bir durum ne olursa olsun senin suçunuz olamaz. Yapılan şey kısa bir süre insanda hoş duygular uyandırabilir. Bir an bundan hoşlansan, hatta sana söylenenleri bilmediğiniz bir nedenle yapsan dahi BU SENİ ASLA SUÇ ORTAĞI YAPMAZ. Çünkü SEN ÇOCUKSUN VE BÖYLE DURUMLARDA ASLA SUÇLU OLAMAZSIN." diyerek kötü dokunmanın nasıl bir şey olduğunu da öğretiniz.

 

9. Yabancılarla konuşmamayı öğretin:

Çocuklarınıza, güvenliklerini korumak için gerekirse kendilerine zarar veren kişiden kaçmak, yüksek sesle bağırmak ve onu tekmelemek gibi bazı kural dışı davranışlarda bulunabileceklerini anlatın.

Bu durumu yaşayan bir genç veya çocuk olduğunda en iyisi güvenilen bir yetişkini durumdan haberdar etmektir.

 

Ahmet KATRANCIOĞLU

Psikolojik Danışman